Vogels in Westerwolde: Januari 2023

In 2023 blikken we iedere maand terug op de hoogtepunten op het gebied van vogels in de regio Westerwolde. In januari werden 105 verschillende vogelsoorten gezien. Ter vergelijking: vorig jaar waren dat 113 soorten in januari.

Waar we vorig jaar in de maand januari nog werden getrakteerd op enkele leuke soorten ganzen (dwergganzen, taigarietgans), bleef het deze januarimaand opvallend stil. Vergeleken met de voorgaande jaren waren er deze maand in Westerwolde ook relatief weinig grote groepen ganzen te vinden. Van de aantallen toendrarietganzen die rond eind november en begin december in de regio aanwezig waren is weinig meer over. In de omgeving van het Rhederveld, de Zijdstukken en rondom Onstwedde waren nog wel enkele groepen aanwezig deze maand. Kleine rietganzen werden echter wel opvallend vaak gezien deze winter met ook in januari weer bovengemiddeld veel waarnemingen. Het is niet helemaal bekend of dit berust op een waarnemerseffect of dat er daadwerkelijk meer kleine rietganzen in Westerwolde zitten dan normaal. In vrijwel iedere groep toendrarietganzen die je goed bekijkt, bevinden zich wel één of meerdere kleine rietganzen, soms ook groepjes van meerdere beesten bij elkaar. In januari 2023 waren er in ieder geval 33 waarnemingen van de soort en dat is een mooi aantal.

Een solitaire kleine rietgans tussen een aantal toendrarietganzen in de Zijdstukken op 1 januari. Foto: Rik Wever

Naast de aantallen ganzen vielen ook de aantallen zwanen tegen. Zowel kleine- als wilde zwaan is erg schaars deze winter en grote groepen zijn na de jaarwisseling in ieder geval niet aangetroffen. De grootste groep kleine zwanen betrof 16 exemplaren bij Stakenborg en de grootste groep wilde zwanen betrof 15 in het Hebrecht. 

Na meestal een paar maanden van afwezigheid werden zoals gewoonlijk vanaf half januari weer de eerste bergeenden gezien in de regio, met enkele vogels in de Veenhuizerstukken en op het Ellersinghuizerveld. Zowel bij Over de Dijk als bij Laudermarke werd een paartje casarca's gezien, dit betreft mogelijk hetzelfde paar. Casarca's blijven een vrij schaarse verschijning in de regio, hoewel er in de afgelopen jaren wel enkele broedgevallen gedocumenteerd zijn. 

In de Veenhuizerstukken waren deze maand redelijk veel eenden aanwezig, het grootste gedeelte betrof echter wilde eend en krakeend. Pijlstaarten en tafeleenden beginnen toch een zeldzaamheid te worden binnen de regiogrenzen. Naar schatting waren er in de maand januari maximaal zo'n 30 pijlstaarten aanwezig in de Veenhuizerstukken en mogelijk nét iets meer dan 35 tafeleenden: dat is wel eens anders geweest. Nonnetjes en brilduikers blijven sowieso schaars: Op de Sellingerbeetse bevond zich deze maand een vrouwtje brilduiker en in de Veenhuizerstukken werd een adult mannetje gezien. Nonnetjes werden zoals gewoonlijk alleen in de Veenhuizerstukken gezien met een maximum van acht vogels. Opvallend was de waarneming van een vrouwtje topper die op 11 en 12 januari op de Sellingerbeetse werd gezien. Helaas kon de vogel niet gedocumenteerd worden en werd na de 12e ook niet meer waargenomen. Topper blijft een flinke zeldzaamheid in Westerwolde. In het Ruiten Aa kanaal, bij Bellingwolde, Bourtange en in het Hebrecht werden enkele grote zaagbekken gezien deze maand.

Een paartje casarca's bevond zich enkele dagen op een akker nabij Laudermarke. De vogels trokken soms op met enkele nijlganzen. Foto: Rik Wever

Kleine mantelmeeuwen worden in januari weinig gezien in Westerwolde, dus een waarneming van een solitaire vogel bij Laude op 8 januari is wel noemenswaardig. Ook leuk was de waarneming van een overvliegende ooievaar bij Ter Haar op 8 januari, ooievaars blijven in de winter schaars in de regio.

Op 1 januari werd een overvliegende adulte zeearend gezien nabij Harpel, en op 11 januari werd tevens een overvliegend exemplaar gezien bij Alteveer. Op 28 januari werd een onvolwassen zeearend gezien bij de Ter Apelerbossen. Even later werd mogelijk dezelfde vogel boven Sellingen opgepikt, vliegend richting noord. Op 23 januari werd een ruigpootbuizerd waargenomen in het Hebrecht, deze vogel vloog helaas de grens over en verdween in Duitsland. De ruigpootbuizerd die normaliter overwinterde in de Vriescheloër Vennen werd dit jaar (nog) niet aangetroffen. Bij Sellingen en in Ter Apel werden deze maand roepende bosuilen gehoord. Hopelijk doen ze het dit jaar weer wat beter, aangezien 2022 toch een vrij mager jaar was voor deze soort. Smellekens werden afgelopen maand gezien in de Zijdstukken en bij Vledderveen.

Middelste bonte-, kleine bonte- en zwarte specht werden deze maand ook alweer waargenomen. Normaal gesproken zijn zwarte spechten vrij lastig te vinden in Westerwolde, maar in het Roelagerbos bevond zich afgelopen maand een zeer vocale vogel die eigenlijk niet te missen was tijdens een wandeling. 

Een mannetje zwarte specht werd met regelmaat gezien en gehoord in en nabij het Roelagerbos bij 
Ter Apel.

In januari werden maarliefst twee klapeksters gevonden, na enkele slechte jaren overwinteren er nu dus weer enkele vogels in de regio. De eerste vogel werd op 1 januari ontdekt op het Ellersinghuizerveld. De tweede vogel werd op 8 januari aangetroffen bij Ter Apel, tussen het Meebosch en het Roelagerbos. Rondom Sellingen en bij Veelerveen werden raven waargenomen. Zwarte mees lijkt het met het jaar slechter te doen in Westerwolde. In januari waren er waarnemingen in Onstwedde, Roelagerbos, Sellingerbos en Ter Borg. Ook kuifmezen zijn zeker niet algemeen te noemen, ze werden deze maand gezien en/of gehoord in het Roelagerbos en nabij Sellingerbeetse. Bij Stadskanaal, Onstwedde (meerdere), Ter Apel en Ter Borg werden vuurgoudhanen gezien. Op 1 januari bevonden zich bij de waterzuivering aan de Barkelazwet twee kleine barmsijzen. Op 27 januari zat er een groepje van 17 barmsijzen bij Wessinghuizen, en ook bij Sellingen en Ter Apel werden barmsijzen gezien. Om welke soort (grote of kleine) het ging is niet duidelijk.

De klapekster die zich bij het Meebosh (Ter Apel) bevindt laat zich met enig geduld mooi bekijken.

Ook de overwinterende grauwe gorzen bij Ter Haar zijn teruggekeerd deze winter. De vogels bevinden zich in een grote groep geelgorzen, rietgorzen, ringmussen en vinken. De groep foerageert op een grote akker met wintervoedsel en met enige regelmaat gaan de vogels in de bomen aangrenzend aan de akker zitten. Er werd altijd vanuit gegaan dat het ging om twee grauwe gorzen, maar op 21 januari werden er toch meerdere gezien: vier exemplaren! 

We hopen in februari weer een aantal leuke soorten te ontdekken, en hopen over een maand dan ook weer terug ze zijn met een nieuwe terugblik. Succes in het veld!

Bij Ter Haar werden deze maand zelfs vier grauwe gorzen tegelijk gezien. Enkele van deze vogels laten zich goed zien.

Tekst en beeldmateriaal: Rik Wever, VWG de Hop.