Jaaroverzicht vogels in Westerwolde 2019

Voor u ziet u het jaarverslag van Vogelwerkgroep De Hop uit Westerwolde. Een verslag waarin het afgelopen vogeljaar wordt samengevat. Alle zeldzame en zeer zeldzame soorten die in 2019 zijn gezien, worden kort behandeld. Na het jaarverslag volgen nog twee hoofdstukken, namelijk de rubriek 'ervaringen uit het veld' waarin een aantal Westerwoldse vogelaars hun ervaringen uit het afgelopen jaar met u delen. 

Na de twee slechte jaren 2017 en 2018 waren er dit jaar toch weer wat meer waarnemingen van patrijs binnen de regio. Op 12 januari werd er een flinke groep van 17 vogels gezien bij Bourtangerschans. Half maart zaten er twee vogels in op een akker met groenbemester bij Holte, Onstwedde. In de zomer kwamen er meldingen van roepende vogels binnen vanuit Wessinghuizen en Laudermarke. Bij Munnekemoer werd op 22 augustus een groep van 14 vogels met jongen gezien. Tenslotte zat er op 15 november een groep van 15 vogels bij Stobke, Onstwedde. Dit was dezelfde akker met groenbemester als waar de twee vogels half maart gezien werden. Tussen de vele toendrarietganzen die 's winters Westerwolde aandoen, zaten zoals gebruikelijk ook weer enkele kleine rietganzen. Omdat er in de regio vrij weinig op deze soort gelet wordt, zou hij wel eens schaarser kunnen lijken dan dat hij eigenlijk is. Bekende plekken waar ook dit jaar kleine rietganzen gezien werden waren de oude en nieuwe Fiode bij Onstwedde. Op 7 februari zaten er 9 vogels bij de Sellingerbeetse, tussen de toendrarietganzen. Op het Rhederveld werden een aantal kleine rietganzen gezien. In het najaar kwamen de meldingen vanaf Telpost Zuidveld, Stadskanaal, Vledderveen en Sellingen. Op 28 maart vond Dietrich Meijer een groep van 9 dwergganzen op het Ellersinghuizerveld, vanaf de Harpelerweg. De meeste vogels hadden ringen om, waarschijnlijk afkomstig van een project uit Finland. De volgende ochtend bleken de vogels nog aanwezig, maar vlogen diezelfde ochtend nog rond kwart over tien weg en konden de rest van de week niet teruggevonden worden. Op 29 oktober werd er een overtrekkende vogel gemeld vanaf Telpost Zuidveld.

Dwergganzen, Harpel - Ellersinghuizerveld. © Dietrich Meijer 28-03-2019

Meldingen van casarca kwamen zoals gewoonlijk het vaakst vanuit de Sellingerbeetse, waar de vogels jaarrond tussen de nijlganzen te vinden zijn. In februari zat er een groep van 7 vogels bij Over de Dijk, Sellingen. Ook rondom de Telpost zwierven in het najaar twee vogels rond, die zeer waarschijnlijk net over de grens in Duitsland gebroed hebben. Ook rondom Harpel, Ter Apel en Alteveer werden enkele casarca's gezien. Op 10 mei vond Rik Wever een adult mannetje witoogeend in de Rietfilter bij Laude. De vogel was constant druk aan het baltsen tegenover een vrouw kuifeend. De vogel werd op 10 juni voor het laatst gemeld. Toen werd overigens ook vastgesteld dat de vogel een gele Duitse projectring droeg.

Witoogeend, Laude - Rietfilter. © Rik Wever 10-05-2019

Op 3 november vond Dietrich Meijer een juveniele ijseend op de zuidelijke plas van de Sellingerbeetse. De vogel was de week daarop nog aanwezig en werd op 8 november voor het laatst gemeld. Dit betreft pas het tweede geval van ijseend in de regio, na een geval van twee vogels bij elkaar op de vloeivelden van Ter Apel in 1987. Dit was destijds na een zware noordwesterstorm.

IJseend, Sellingerbeetse - Zandwinning. © Dietrich Meijer 03-11-2019

Brilduikers werden ook afgelopen jaar op de 'trouwe' plaatsen gemeld in de winter: de Sellingerbeetse en de Veenhuizerstukken. Ook in de Gaast werd een mannetje gezien, op 17 januari. Opmerkelijk was dat ook in de zomermaanden brilduikers gemeld zijn in de regio: op 16 juni een groep van 5 en op 15 juli twee vogels. Beide waarnemingen werden gedaan op de zuidelijke plas van de Sellingerbeetse. Wellicht toch een stiekem broedgeval van deze soort in de regio? Nonnetjes werden dit jaar alleen maar vanuit de Veenhuizerstukken Noord gemeld, met als hoogste aantal een groep van 11 vogels op 7 februari. Het was helaas een dramatisch jaar voor zomertortel. Geen enkele melding van een zingende vogel uit Ter Apel dit jaar. Echter zat op Landgoed Tenaxx bij Wedde dit jaar wel één zingende zomertortel. Op 8 juni werd er een vogel in een tuin bij Höchte gezien, tussen Onstwedde en Alteveer. Op 14 september vloog er een vogel over Telpost Zuidveld, evenals op 18 oktober wat een extreem late waarneming was. Op 25 juni werd er een zingende kwartelkoning gevonden ten noorden van Kopstukken. De vogel bevond zich in een perceel met zomergerst en was alleen 's nachts en laat in de avond te horen. Dit was de enige melding van kwartelkoning in de regio uit 2019. De vogel werd op 2 juli voor het laatst gemeld. Verder werden er weer leuke aantallen kraanvogels gemeld. De eerste melding was op 2 februari, toen vlogen er drie vogels over het Ellersinghuizerveld, die later achter Vlagtwedde aan de grond werden gezien. Op 16 februari vloog er eveneens een kraanvogel over het Ellersinghuizerveld, die later die dag ter plaatse werd gemeld in de Doezekampen dichter bij Smeerling. Op 17 februari zaten er drie vogels ter plaatse op het Ellersinghuizerveld, diezelfde dag werd er ook een groep van vier vogels gezien, overvliegend over de Doezekampen richting zuidoost. Op 23 februari vlogen er ook twee vogels over de Doezekampen. Op 27 februari werden er 11 naar het oosten vliegende kraanvogels fraai gefotografeerd boven Vlagtwedde. Op 1 maart zat er een groep van maarliefst 45 vogels aan de grond langs de Harpelerweg, in de Doezekampen. Diezelfde dag werd op deze plek een overvliegende groep van 20 kraanvogels gemeld, waarschijnlijk andere beesten aangezien de groep van 45 vogels al voor de middag weg waren gevlogen. Op 21 maart vlogen er twee kraanvogels over de Sellingerbossen en op 31 maart drie vogels over Borgertange. Op 6 april vlogen er zes kraanvogels over Onstwedde richting noord. Op 12 mei werd er een roepende vogel opgenomen in de Doezekampen, maar werd niet gezien. Op 16 oktober werden er twee vogels gezien vanaf Telpost Zuidveld. Hetzelfde gebeurde op 29 oktober, alleen betrof dit een groep van negen vogels. De laatste melding was op 23 november, toen werden er twee overtrekkende vogels aan de Dikke Eikweg bij Vlagtwedde gefotografeerd.

Kraanvogels, Harpel - Doezekampen. © Pim te Velde 01-03-2019

De eerste melding van geoorde fuut was op 10 april. Toen werden er twee vogels op een plas in Ter Borg gezien. Op 19 april zat er een vogel in de Veenhuizerstukken Noord. Echter kwamen er in 2019 niet meer meldingen van geoorde fuut vanuit de Veenhuizerstukken binnen. Op de Sellingerbeetse werden daarentegen de hele zomer geoorde futen gezien, met een maximum van 18 vogels op 20 juli. Op 5 mei werd er één vogel gezien in het vloeiveldencomplex bij de AVEBE Ter Apelkanaal, maar door het onoverzichtelijke gebied is het lastig tellen.  Steltkluut lijkt een jaarlijste gast te worden in de regio. Dit jaar waren er zelfs drie gevallen binnen de regiogrenzen. Het eerste geval was een mooie groep van vijf vogels op 20 april. Deze groep zat voor de hut van Veenhuizerstukken Noord. Het tweede geval was eveneens in de Veenhuizerstukken Noord. Dit waren twee vogels op 27 april. Het derde en laatste geval was op 29 april. Op het Ellersinghuizerveld werden toen drie vogels gezien.

Steltkluut, Veenhuizerstukken Noord. © Pim te Velde 20-04-2019

Gewone kluut werd dit jaar echter maar twee keer gezien in de regio. De eerste was op 30 maart voor de hut van Veenhuizerstukken Noord. De tweede waarneming was op 18 mei, toen zaten er twee vogels op het Ellersinghuizerveld. Eén zilverplevier in de regio dit jaar: op 2 mei liep er een vogel in zomerkleed op het Ellersinghuizerveld. Net zoals de steltkluut lijkt het erop dat ook de zilverplevier een jaarlijkse gast in de regio wordt. Op 15 maart werd er een bontbekplevier gemeld bij Over de Dijk, Sellingen. De volgende melding was op 6 april, toen zat er één vogel voor de hut van Veenhuizerstukken Noord. In de week na 10 mei werden er steeds kleine groepjes bontbekken op het Ellersinghuizerveld gezien, met een maximaal aantal van zeven vogels. Groepjes regenwulpen werden zoals gewoonlijk vanaf begin april weer gemeld in de regio. Plekken waar deze soort zich in de regio regelmatig ophoudt zijn de Veenhuizerstukken en het Ellersinghuizerveld. De grootste groep regenwulpen van 2019 was een groep van 25 vogels. Deze groep werd op 29 april op het Ellersinghuizerveld gezien.

Regenwulpen, Harpel - Ellersinghuizerveld. © Pim te Velde 29-04-2019

Op 19 september werden er vanuit de hut van Veenhuizerstukken Noord vijf kanoeten gezien door Stefan Visscher. Deze zaten helaas niet ter plaatse, maar vlogen laag over de plas richting west. Najaarsgevallen van kanoet in de regio zijn zeer schaars. Voorjaarsgevallen komen de laatste jaren vaker voor, maar het blijf een zeer zeldzame soort hier. Op 2 mei vonden Rik Wever en Otto Wolfs een drieteenstrandloper op het Ellersinghuizerveld. Dit is pas het tweede geval in Westerwolde, na een melding uit 1982. Deze soort is zeldzaam op zoet water. De vogel bleek de volgende dag nog aanwezig, maar was daarna gevlogen. Gelukkig is het een paar mensen nog gelukt de vogel te zien te krijgen.

Drieteenstrandloper, Harpel - Ellersinghuizerveld. © Rik Wever 02-05-2019

Op 3 en 6 april werd er een bonte strandloper in de Veenhuizerstukken Noord gemeld. Van 10 tot en met 12 mei zat er een adult zomerkleed vogel op het Ellersinghuizerveld. We hebben wel eens meer gevallen van deze soort in de regio gehad! Houtsnippen werden zoals gewoonlijk weer op verschillende plekken in de regio gemeld. Dit jaar kwamen er meldingen vanuit Ter Wupping, Ellersinghuizen, Sellingen, Jipsinghuizen en Stadskanaal. Er werden dit jaar twee bokjes gezien: op 7 mei in de rietfilter bij Laude en op 28 oktober vloog er een vogel langs Telpost Zuidveld. Op 21 en 22 april zat er een groep van maximaal negen zwarte ruiters in de Veenhuizerstukken. Op 2,3 en 4 mei werden er kleine groepjes op het Ellersinghuizerveld gezien. Op 13 juni, 19 juli en 25 augustus werden er ook vogels in de Veenhuizerstukken gezien. Verder was er maar één melding van een dwergmeeuw in de regio dit jaar: op 22 april was er een adult zomerkleed vogel aan het foerageren boven de Veenhuizerstukken Noord. Deze was vanaf de Sikkenbergweg te zien.Verder waren er dit jaar relatief veel meldingen van zwartkopmeeuw. Op 18 maart was een adult zomerkleed vogel aanwezig tussen Onstwedde en Smeerling, in een grote groep kokmeeuwen. Vermoedelijk dezelfde vogel zat een dag later bij Harpel. Op 19 en op 21 april werden er zwartkopmeeuwen gezien in de Veenhuizerstukken Noord. Op de 21e betrof het zelfs drie vogels. Op 27 april vlogen er twee vogels over de Sellingerbossen roepend naar noordoost.

Zwartkopmeeuw, Smeerling - Het Veensel. © Rik Wever 18-03-2019

Pontische meeuwen werden in de wintermaanden weer gemeld vanaf de vuilstort bij Stadskanaal. Hier hebben aan het begin van 2019 minstens zes verschillende vogels gezeten. Verder kwamen er meldingen vanuit Ter Wupping, de Veenhuizerstukken, het Ellersinghuizerveld en de Sellingerbeetse. De soort is niet meer de zeldzaamheid die het geweest is in Westerwolde. Hetzelfde geldt voor de geelpootmeeuw, hoewel minder meldingen van deze soort in 2019 dan van pontische meeuw. In februari zat er een tweede kalenderjaar vogel op de vuilstort bij Stadskanaal. Dit is een lastig te herkennen kleed en zal hierdoor ongetwijfeld veel over het hoofd worden gezien. Rond 15 april werd er een adulte vogel bij Harpel gezien en op 19 mei werd vermoedelijk dezelfde vogel op bijna dezelfde plek ook weer gezien. Op 9 april werden er drie slapende vogels gezien op de Sellingerbeetse. Op 18 en 19 juli zaten er maximaal twee vogels op de Beetse. Ook werd er op 7 november een adulte geelpootmeeuw op de noordelijke plas van de Sellingerbeetse gezien. De lachsterns waren ook dit jaar weer op zandgat Alteveer aanwezig en vlogen ook weer regelmatig de weg die ten westen van het zandgat ligt over, wat betekent dat ze in de regio vliegen. Echter geen meldingen van deze soort vanaf de telpost dit jaar, wat afgelopen twee jaar wel het geval was. Op 21 april was er een groep van maximaal negen zwarte sterns aanwezig in de Veenhuizerstukken Noord. Op 9 juli werd er ook nog een vogel gezien in het gebied. Verder geen meldingen van zwarte stern dit jaar, helaas.

Zwarte sterns, Veenhuizerstukken Noord. © Pim te Velde 21-04-2019

Op 15 april werd de eerste zwarte ooievaar in de regio gemeld. Toen vloog er een vogel over Ter Wupping richting noordoost. In het najaar waren er ook enkele meldingen van deze soort. Op 28 juli zat een juveniele vogel ter plaatse in de Breewisch tussen Sellingen en Jipsinghuizen. Op 5 augustus werden er twee vogels bij het Metbroekosch gemeld. Op 14 augustus werd een vogel overvliegend gezien bij de rietfilter, Laude. De laatste melding was een groepje van drie vogels die over Vlagtwedde vloog op 16 augustus. In het vroege voorjaar waren er twee meldingen van roerdomp in de regio. Beide vogels vlogen 's avonds roepend over Onstwedde. Dit was op 22 en op 24 maart. Op 24 maart werd de trekroep ook opgenomen. Op 28 april werd een baltsende vogel gehoord in de Veenhuizerstukken Noord. De eerste melding van een visarend was dit jaar op 3 april. dit was een overvliegende vogel op het Ellersinghuizerveld. Verder werden er dit jaar overtrekkende visarenden gemeld vanuit Wedderveer, Onstwedde, Sellingen, Ter Wupping, Veenhuizerstukken, Harpel, Wedde en Sellingerzwarteveen. Op 9 september was een jagende vogel kort ter plaatse in de Veenhuizerstukken zuid. De laatste waarneming van deze soort was op 22 september. De eerste melding van wespendief was op 11 mei, in Tet Borg. In de zomer werden er redelijk wat waarnemingen van deze soort gedaan in de omgeving van Sellingen, waar dit jaar weer gebroed is. Ook in de omgeving van Ter Wupping en Smeerling werden vrij veel meldingen gedaan. In het najaar werden er ook enkele wespendieven gezien vanaf de telpost. De laatste melding was op 29 augustus, : een juveniele vogel in Ter Wupping. Op 12 mei vloog er een slangenarend over de Sellingerbossen. De vogel kon op het nippertje nog vastgelegd worden. Het betreft het eerste gedocumenteerde geval voor de regio. Weinig waarnemingen van grauwe kiekendief in de regio dit jaar. In de zomer waren er enkele meldingen in de omgeving van Blijham. In augustus werden er in totaal drie vogels optrek gezien vanaf de telpost. Op 22 augustus vloog er een juveniele vogel over de Gaast en op 14 september werd er een vogel gemeld bij de Vriescheloër Vennen. Dit was tevens de laatste melding van de soort dit jaar. Rode wouw werd daarentegen wel vaker dan normaal ingevoerd. Te veel waarnemingen om hier allemaal te benoemen, maar leuk waren de drie vogels die op 5 oktober telpost Zuidveld passeerden. Zoals normaal waren er veel minder meldingen van zwarte wouw. Op 24 en 25 april werden er op beide dagen twee vogels gezien in de omgeving van Wedde en Blijham. Op 18 mei werd er tevens een vogel overvliegend gemeld bij Wedderveer. Een soort die steeds vaker gezien wordt in Westerwolde is zeearend. Op 24 januari werd er een vogel gemeld in de Veenhuizerstukken Noord. Op 3 februari werd op dezelfde plek ook een jonge zeearend gezien. Op 24 februari zagen Mark en Nico de Vries een onvolwassen zeearend over Ter Borg vliegen richting het noordwesten. Door middel van een berichtje via WhatsApp was Rik Wever alert, en kon zodoende enkele minuten later dezelfde vogel boven Smeerling oppikken. Op 12 maart vloog er een eerste winter vogel over de Sellingerbossen. Op 10 april werd er een adulte vogel overvliegend gemeld vanuit Ter Borg. Een dag later, op 11 april werd er een onvolwassen vogel gezien, overvliegend over Ter Wupping. Op 13 april werd er een zeearend overvliegend gezien op het Ellersinghuizerveld, op 17 april boven de Veenhuizerstukken Noord, op 19 april tevens boven de Veenhuizerstukken en later die dag boven Wedderveer. Ook op 30 april werd er een adulte zeearend overvliegend gezien boven Wedderveer. Op 11 augustus hing er tevens een adult beest boven de Sellingerbeetse. Op 21 augustus werden er zelfs twee vogels bij elkaar gezien boven de Beetse, die interactie hadden. Op 3 september vloog er een adult over Telpost Zuidveld, en op 7 oktober een adult over de Sellingerbossen. De laatste melding was op, 2 december, toen fotografeerde Jan Loots een adulte zeearend boven de Wester Esch bij Wessinghuizen. Aan het begin van het jaar hingen er twee ruigpootbuizerds rond in de regio: eentje in de Vriescheloër Vennen en eentje bij Ter Haar. De vogel van Ter Haar was tot 6 april aanwezig. Op 31 oktober werd de vogel van de Vriescheloër Vennen weer gemeld.

Ruigpootbuizerd, Ter Haar. © Dietrich Meijer 02-01-2019

Op 29 oktober werd er een velduil gezien vanaf Telpost Zuidveld. Op 9 november werd er een velduil gefotografeerd in de Vriescheloër Vennen. Op 31 augustus kreeg Dietrich Meijer zowaar een draaihals in beeld toen hij met zijn telescoop het Ellersinghuizerveld aan het 'scannen' was. Najaarsgevallen zijn in de regio schaarser dan voorjaarsgevallen. Op 7 oktober zag Pim te Velde echter nog een hele late draaihals vanaf Telpost Zuidveld. Meldingen van middelste bonte spechten werden zoals gewoonlijk gedaan vanuit de Ter Apelerbossen. Echter werd er dit jaar, op 21 april, ook een vogel gehoord in de Breewisch bij Jipsinghuizen. Ook in Ter Borg heeft de soort dit jaar succesvol gebroed.

Middelste bonte specht, Ter Borg. © Rik Wever 21-06-2019

Kleine bonte spechten werden dit jaar ook opvallend veel gemeld. De meldingen kwamen voornamelijk uit de omgeving van Ter Apel, Sellingerbossen, Jipsinghuizen, Metbroekbosch en Ter Wupping. Ook op de telpost werd de soort een paar keer gezien. Het was een goed spechtenjaar, want ook zwarte specht werd vaker dan normaal ingevoerd. In het Roelagebosch bij Ter Apel was de hele winter en het voorjaar een vogel aanwezig, die zeer vocaal was. Ook in de Sellingerbossen werden regelmatig meldingen gedaan. Op 27 oktober werd een zwarte specht overtrekkend gezien vanaf Telpost Zuidveld. Er zijn mogelijk meerdere broedparen van deze soort in de regio geweest dit jaar. Op 27 september werd er een juveniele roodpootvalk gezien bij het Metbroekbosch. De vogel was kort aan het jagen op libellen maar was helaas daarna al weer snel verdwenen. Smellekens werden gemeld vanuit Laude, Bourtange, Ter Apelerbossen, Wessinghuizen, Jipsinghuizen, Harpel, Veenhuizerstukken, Ter Wupping en Telpost Zuidveld. Op 5 oktober werden er over de hele telling op de telpost vier verschillende vogels gezien. Een vroege boomvalk werd op 15 april bij het Metbroekbosch gefotografeerd. Daarna volgden er dit jaar meldingen uit verschillende plekken in de regio, maar veel meldingen waren er dit jaar niet van de soort. Opmerkelijk en leuk waren de twee meldingen vanaf Telpost Zuidveld in oktober: zowel op 5 als op 7 oktober werd er een boomvalk vanaf de telpost gezien. Grauwe klauwieren waren er dit jaar meer dan normaal, ook het aantal broedparen was hoog in 2019. Bekende plekken voor de soort zijn omgeving Sellingen, Ter Wupping, Ter Apel en Smeerling.

Grauwe klauwieren, Westerwolde. © Cor de Jong augustus 2019

Op 28 oktober werd er een overvliegende klapekster gezien vanaf Telpost Zuidveld. Helaas was dit de enige waarneming van deze soort in de regio dit jaar. De bekende bonte kraai van Holte was aan het begin van het jaar nog steeds aanwezig. De laatste melding van deze vogel was op 21 februari. Helaas is de vogel deze winter nog niet teruggemeld en ook zoekacties waren tot nu toe negatief. Een record aantal meldingen van raaf in Westerwolde dit jaar: de soort werd meer dan honderd keer ingevoerd! Daarnaast heeft de soort dit jaar ook succesvol gebroed in de regio. Bekende plekken voor deze soort zijn in de omgeving van Sellingen en Ter Apel. Echter werden er dit jaar ook vogels gezien in de omgeving van Smeerling, Ter Wupping, Stadskanaal en Onstwedde. De soort breidt zich duidelijk uit. Meldingen van kuifmezen kwamen dit jaar vanuit de bekende gebieden: Sellinger- en Ter Apelerbossen. De soort werd het hele jaar door gemeld. De rietfilter bij Laude lijkt een vaste prik te worden voor baardman in Westerwolde. Op 18 januari werd hier het hoogste aantal gemeld van dit jaar, namelijk tien vogels. Ook in het najaar is de soort hier weer gemeld.

Baardman, Laude - Rietfilter. © Pim te Velde 28-01-2019

Ook de meldingen van boomleeuwerik nemen toe in de regio. De beste plek voor deze soort is Ter Borg. Echter werden er in de omgeving van Ter Apel en Sellingen ook meerdere zingende vogels gemeld. Op doortrek in het najaar kan de soort in de hele regio worden waargenomen, dat bleek ook uit meldingen vanuit veel verschillende plekken in de regio. Noemenswaardig is het aantal dat op 5 oktober werd geteld vanaf de telpost: 23 vogels. Ook voor fluiter was het een goed jaar. De soort werd zoals gewoonlijk veel gemeld in de omgeving van Ter Apel en Sellingen, maar ook in het Metbroekbosch zaten dit voorjaar meerdere zingende mannetjes. Ook in het Lieftingsbroek en Veenhuizerstukken Zuid werden fluiters gezien. Van 16 juni tot en met 2 juli werd er een grote karekiet gemeld in de Veenhuizerstukken Noord. De vogel zat diep in ontoegankelijk gebied en liet zich alleen 's nachts en heel vroeg in de ochtend horen. Meldingen van rietzangers kwamen dit jaar maar vanuit enkele plekken. In het voorjaar werden zingende vogels in de Veenhuizerstukken, De Gaast en de rietfilter bij Laude gemeld. Ook bij de Kieberg bij Ter Wupping was dit voorjaar een zingende rietzanger aanwezig. Op 18 juni werd er aan de Osseveldweg bij Weende zowaar een zingende orpheusspotvogel ontdekt. Na een zingende vogel in 2004 op de Ter Apeler vloeivelden is dit het tweede geval van deze soort voor Westerwolde. Voor een aantal Westerwoldse vogelaars een mooie inhaler. De vogel werd voor het laatst gemeld op 24 juni. Voor een mooi geluidsfragment van de orpheusspotvogel, klik hier. (Opname van Dietrich Meijer).

Orpheusspotvogel, Harpel - Ellersinghuizerveld. © Pim te Velde 21-06-2019

Gewone spotvogels werden door de hele regio op verschillende plekken gemeld. Hoewel deze soort vrij verspreid door de regio voorkomt is het nog altijd niet dik gezaaid met zingende spotvogels in Westerwolde. Na een aantal slechtere jaren waren er dit jaar weer meerdere gevallen van snor in de regio. Op 18 april werd er een zingende vogel in de Veenhuizerstukken Noord gevonden, langs de Sikkenbergweg. Op 22 april vonden Mark en Nico de Vries een zingende vogel in de rietfilter bij Laude. Begin mei was er ook een zingende snor in De Gaast aanwezig. Vuurgoudhaan werd afgelopen jaar ook weer op vrij veel plekken gezien en gehoord, onder andere in de Veenhuizerstukken. Ook waren er weer vrij veel voorjaarswaarnemingen van beflijster in Westerwolde. De grootste groep was een groep van 9 vogels bij Weende, op 17 april. Er was in 2019 slechts één najaarswaarneming: op 22 oktober vlogen er twee vogels over Telpost Zuidveld. Dit jaar waren er minimaal zeven zingende nachtegalen aanwezig in Westerwolde: Ter Walslage, Vloeivelden Ter Apel, Bourtangerschans, Ter Wupping, Vlagtwedde en Ter Haar. Kortom, een prima jaar voor de soort in de regio. Paapjes werden zowel in het voor- als het najaar weer op doortrek gezien. De eerste melding van deze soort was dit jaar op 16 april. Bekende plekken voor paapje in Westerwolde zijn Doezekampen, Ellersinghuizerveld, De Gaast en Ter Wupping. Op 18 april vonden Stefan en Els Visscher een mannetje engelse kwikstaart voor de hut van Veenhuizerstukken Noord. Vermoedelijk dezelfde vogel werd een dag later teruggevonden in het paardenweitje van het Pagedal door Rik Wever. Hier was de vogel de hele dag nog aanwezig. Op 2 mei zat er een mannetje engelse kwikstaart op het Ellersinghuizerveld.

Engelse kwikstaart, Stadskanaal - Het Pagedal. © Nico de Vries 19-04-2019

Vanaf eind april druppelden er weer enkele waarnemingen binnen van noordse kwikstaart. Op het Ellersinghuizerveld werden begin mei enkele vogels gezien. Op 10 mei zaten er ook twee vogels voor de hut van de Veenhuizerstukken Noord. Op 14 mei werden er twee noordse kwikstaarten gezien nabij Veele. Grote gele kwikstaart werd dit jaar ook weer erg veel gezien, ook op doortrek in het najaar. In het voorjaar zaten regelmatig grote gele kwikstaarten bij de sluizen in het Ruiten Aa Kanaal in de omgeving van Ter Apel. Dit jaar werden er twee rouwkwikstaarten gemeld. Eén bij Holte op 17 maart, en op 3 april zat er een mannetje voor de vogelkijkhut van de Veenhuizerstukken Noord. Op 15 oktober nam Rik Wever een mogelijke oeverpieper op op het Ellersinghuizerveld. Het geluid klinkt op gehoor erg op deze soort, en het sonogram lijkt dat te ondersteunen. Echter moet er nog door een echte deskundige naar gekeken worden. Mocht het een oeverpieper zijn, dan is dit het eerste gedocumenteerde geval voor Westerwolde. Begin juni werd er een heuse roodmus zingend gehoord én opgenomen bij camping de Slangenborg nabij Sellingen. In het begin van het jaar werden er nog enkele flinke grote groepen grote barmsijzen gemeld, echter waren er na de zomer nauwelijks waarnemingen meer van deze soort. Kleine barmsijzen werden dit jaar een stuk minder gemeld, met een aantal waarnemingen rondom Sellingen en Stadskanaal. Ook kruisbekken werden dit jaar weer redelijk veel gemeld, met het zwaartepunt van de meldingen zoals gewoonlijk in de Sellingerbossen en Ter Borg. Op 20 januari zat er een ijsgors ter plaatse bij de Meijen nabij Bourtange. De vogel zat in een vogelakker tussen vinken en geelgorzen. Op 15, 25 en 27 oktober werden ijsgorzen gezien en gehoord vanaf Telpost Zuidveld. Er waren relatief veel waarnemingen van deze soort dit jaar. Erg leuk en onverwacht was de vondst van een twitchbare sneeuwgors in de regio. Deze vogel werd (wederom) gevonden door Dietrich Meijer. Hij vond de vogel op 15 december aan een landweggetje tussen Onstwedde en Alteveer. De vogel was vrij tam en liet zich de hele dag goed zien. Echter was de sneeuwgors een dag later helaas alweer onvindbaar. Dit betreft de eerste gedocumenteerde waarneming van deze soort in Westerwolde.

Sneeuwgors, Alteveer - Dunsveen. © Rik Wever 15-12-2019

Grauwe gorzen werden aan het begin van het jaar gemeld bij Bourtange, Holte en Vriescheloo. De vogels zaten op vogelakkers tussen grote groepen geelgorzen en waren soms lastig te vinden. Met deze laatste soort zijn we ook aan het einde gekomen van dit jaaroverzicht. Zelf vond ik 2019 een geweldig jaar, waarin er veel goeie en bijzondere (regio)soorten langs zijn gekomen. Ik kijk erg uit naar 2020, hopelijk brengt komend jaar net zo veel goeds als 2019! Ik wil graag de fotografen Pim te Velde, Dietrich Meijer, Nico de Vries en Cor de Jong bedanken voor de fraaie foto's die ik voor dit jaarverslag mocht gebruiken!

- Rik Wever

Mooiste ervaringen uit het veld

Door Westerwoldse vogelaars

In deze rubriek schrijven een aantal vogelaars uit Westerwolde een stukje over hun mooiste en/of meest bijzondere ervaring uit 2019!

Vogeljaar 2019

Vaak denk ik, als iemand weer een leuke (zeldzame) vogelsoort in de regio ontdekt heeft, waarom vind ik ze zelf niet. Een vogel bekijken die door een ander is gevonden is wel leuk, maar het mist toch wel een stukje voldoening. Als ik echter terugkijk naar mijn waarnemingen van het afgelopen jaar (2019) denk ik dat ik dit jaar toch wel een aantal leuke zelfontdek waarnemingen aan mijn lijst heb kunnen toevoegen. Hieronder mijn 3 leukste zelfontdek waarnemingen (en alle 3 ook twichbaar voor anderen).

28-03-2019, Dwerggans - Ellersinghuizerveld

Op weg van mijn werk naar huis, rij ik even langs de pingo op het Ellersinghuizerveld. Bij het aan komen rijden zie ik een groepje van 9 ganzen naast de pingo, allemaal met een wit voorhoofd. Kolganzen waarschijnlijk, maar toch heb ik direkt al het idee dat er iest niet klopt. Op de één of andere manier is het gedrag anders. Ook hebben ze te weinig zwarte strepen op de borst en buik. Dan begin ik te vermoeden dat het wel eens Dwergganzen zouden kunnen zijn. Met de verrekijker die ik altijd in mijn auto heb liggen kan ik geen zekerheid krijgen, dus snel naar huis gereden (gelukkig dicht bij) en de scoop opgehaald. Nu wordt het duidelijk, kleine snavel, ronde kop en gele oogring, Dwergganzen dus. Snel een paar foto's als bewijsmateriaal gemaakt en vervolgens de waarneming in de app-groep gemeld. Al gauw zijn Rik, Nico en Pim aanwezig om de ganzen in het laatste licht nog te kunnen bekijken. Hoewel dit niet de eerste waarneming in de regio is, is dit wel het eerste groepje dat t.p., twichbaar en gedocumenteerd is op wrn.nl.

In eerste instantie werd er gedacht dat dit de zelfde groep zou zijn als die kort daarvoor nog in Limburg zat, maar op 1 foto lijkt 1 v/d ganzen een blauwe ring met het nummer 2 te hebben. In de groep van Limburg zat echter geen Dwerggans met nummer 2, wel met nummer 3. Zeer waarschijnlijk gaat het dus om een andere groep.

03-11-2019, Ijseend - Sellingerbeetse

's Morgens eerst tellen op telpost Zuidveld. Aangezien ik die ochtend daar alleen sta en er vrijwel geen trek is, hou ik al snel voor gezien. Voordat ik naar huis terug rij besluit ik eerst nog even te gaan kijken op de plassen van de Sellingerbeetse. Vanaf de zandbult aan de noord-west kant van de zuid-plas kun je deze plas goed overzien, dus daar eerst naar toe gereden. Kijkend over de plas zie ik opeens een vreemde eend, wat vlekkerig getekend en ver weg. Hoewel ik al wel bijna direkt zoiets heb van "lijkt wel een Ijseend", heb ik toch nog wel enige twijfel. Ik had tot dusver pas 4 keer eerder een Ijseend gezien. En bovendien, een Ijseend op de Sellingerbeetse, hoe groot is die kans en dat ik deze daar vind. Snel loop ik wat meer richting het midden van de plas om dichterbij de eend te komen voor een foto. Ik plaats de foto vervolgens in de app-groep met als bijschrift 'Ijseend ?'. Gelukkig komt er direkt een bevestiggend "ja" van Rik. Als ik weer naar de plas kijk is de eend nergens meer te vinden. Uiteindelijk loop ik maar weer terug naar de zandbult om vanaf daar de plas weer af te zoeken. Vanaf daar vind ik de eend gelukkig weer, zodat ik Nico, die even later aan komt, de eend kan aanwijzen. Even later zijn ook Stefan en Els aanwezig. Na de waarneming van Nico uit 1987 is dit de 2e waarneming voor de regio en voor de meesten een nieuwe regiosoort.

15-12-2019, Sneeuwgors - Alteveer

Als ik tijdens mijn ronde voor de ganzen- en zwanentelling in december de Holterweg op rijd, vliegt er plotseling een vogel op en vliegt vlak voor mijn auto langs om vervolgens even verderop weer te gaan zitten. Wat mij opvalt aan de vogel is dat deze nogal licht van kleur is. Aangezien dit mij nieuwsgierig maakt naar wat voor vogel dit is, zet ik de auto stil en zoek met de verrekijker de vogel op. Dit duurt gelukkig maar een paar tellen. Vol verbazing zit ik daar opeens met een Sneeuwgors in beeld. Snel een bewijsplaatje gemaakt en de waarneming in de app-groep gezet. Na een paar minuten is Rik al aanwezig, even later gevolgd door Pim. Gelukkig laat de vogel zich geruime tijd mooi zien, waardoor ook Otto en de vrouw, die even later komen, deze mooie vogel ook nog kunnen bekijken. Het is niet mijn eerste waarneming van deze soort voor de regio, maar wel mijn eerste zichtwaarneming.

Laten we hopen dat 2020 ons weer veel leuke soorten oplevert,

- Dietrich Meijer

Slangenarend
Zoals altijd maak ik even een wandelingetje bij ons in de omgeving van de Sellingerbossen. Momenteel wordt er veel gewerkt om het gebied rondom de Ruiten Aa weer natuurlijker te maken. Het zonnetje schijnt maar het is koel. Kwart over tien: boven mij vliegt een roofvogel die mijn aandacht krijgt. Grootte van Visarend. Dikke bolle kop, egaal lichte onderdelen. Lange vleugels. Werd aangevallen door twee raven!!  Hoog overvliegend naar het noordwesten. Aiai, dit moet een Slangenarend zijn!!!! Vlug proberen nog een fatsoenlijke plaat te schieten en dat lukt. Het was wel de mooiste waarneming die ik zag dit jaar in Westerwolde. Prachtig. Doet je wel wat hoor.

- Nico de Vries

Slangenarend, Sellingen - Ruiten Aa. © Nico de Vries 12-05-2019

Eigenwijs

Als ik het afgelopen jaar naloop en dan te bedenken welke bijzondere vogels ik in de regio gezien heb, welke op mij het meeste indruk heeft gemaakt, bekijk ik de foto’s van 2019 en spit ik in mijn herinneringen.

Fluiter. © Pim te Velde 2019

Dan kom ik al snel  bij de Fluiter terecht. Op het gehoor te herkennen aan het gezang, dat doet denken aan een overspannen startmotor. Dan ligt het gezang van de Orpheusspotvogel (aanwezig in de regio tijdens juni) toch mooier in het gehoor. Maar de hele verschijning van de Fluiter spreekt toch tot de verbeelding. Grootte van een Fitis met een gele keel en witte buik en onderkant. 

Als ik in het bos zijn gezang hoor en op een boomstronk ga zitten, genietend van de voorjaarsgeluiden en het frisgroene beukenblad, komt de fluiter al zingend steeds dichterbij. Als hij nog maar een paar meter van mij verwijderd is, lijkt het, mij indringend aankijkend, of hij een gevecht met mij wil aangaan. Dit is genieten; genieten van een bijzonder, eigenwijs mooi vogeltje.

- Pim te Velde

Luxe-leventje van de ringmussen in Veele

Deze foto van de Ringmussen heeft veel indruk op mij gemaakt, het laat zien dat alleen nestgelegenheid, voer en rust niet genoeg is voor deze gezellige vogels, ze willen net als ons na het eten wel eens gezamenlijk in bad, om daarna gezellig op een stokje te op te drogen.

Daarnaast nemen ze ook nog regelmatig een zandbad om van die vervelende parasieten af te komen. Kortom er valt thuis ook veel te genieten van onze tuinvogels.

- Jan Loots

Ringmussen. © Jan Loots 2019

Wij wensen iedereen een fijn, gezond en vogelrijk 2020 toe!